Enargetyki to złe nawyki - akcja informayjno-edukacyjna.
Napoje energetyzujące jako środki spożywcze.
Napoje energetyzujące, potocznie zwane energetykami są produktami
przeznaczonymi dla osób dorosłych i z uwagi na zawartość składników aktywnych, nie
są wskazane do spożycia przez dzieci. Tego rodzaju produkty spożywcze dostępne
są jako żywność ogólnego spożycia. Oprócz dostarczających energii cukrów napoje
energetyzujące zawierają także substancje o działaniu pobudzającym, takie jak
kofeina i tauryna. Stosowanie ich w dużych ilościach, zwłaszcza przez dzieci i osoby
o niskiej masie ciała, w wyniku przekroczenia dawek może spowodować wystąpienie
efektów toksycznych. Zazwyczaj w jednej puszce napoju energetyzującego
o pojemności 250 ml zawartość kofeiny zamyka się w przedziale 75 - 150 mg
(najczęściej 80 mg), a ilość tauryny mieści się w granicach 500 - 1000 mg. Kolejnymi
składnikami wykazującymi działanie niwelujące zmęczenie są witaminy z grupy B oraz
wyciągi z żeń-szenia i guarany. Natomiast obecność węglowodanów neutralizuje
gorzki smak kofeiny i innych dodatków, co również przyczynia się do wzrostu
popularności tych napojów wśród najmłodszych konsumentów. Napoje
energetyzujące dedykowane są dla osób, które potrzebują pozostawać w pełnej
gotowości fizycznej i psychicznej z uwagi na konieczność wykonywania określonych
prac, przy czasowo ograniczonych możliwościach wypoczynku i regeneracji. Spożywa
się je w celu uzupełnienia zapasów energii w krótkim czasie. Skierowane są m.in.
do sportowców, by skłonić organizm do maksymalnej wydolności.
Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (NIZP-PZH) nie zaleca stosowania
kofeiny w żywieniu dzieci, ponieważ wykazuje ona działanie psychoaktywne. Jej
spożycie może powodować znaczące zmiany nastroju, niepokój i rozdrażnienie oraz
wpływać na długość i jakość snu. Dzieci niestabilne emocjonalnie, z nadczynnością
tarczycy, chorobami nerek i wątroby, z cukrzycą i chorobami sercowo-naczyniowymi
są grupą szczególnego ryzyka. Spożycie kofeiny w dawce 5 mg/kg masy ciała/dobę
powoduje wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Dodatkowo przyczynia się do negatywnych
zmian gospodarki wapniowej, może powodować zaburzenia procesów tworzenia kości
i wzrostu.
Napoje energetyzujące nie są dobrym źródłem nawodnienia organizmu, jak
mylone z nimi napoje izotoniczne, składające się głównie z wody oraz elektrolitów
i węglowodanów. Izotoniki szybko wyrównują ilość wody i składników mineralnych
w organizmie, przede wszystkim przy dużym wysiłku fizycznym. Dla dzieci i młodzieży
w celu utrzymania optymalnego poziomu płynów w organizmie zaleca się spożywanie
wody.
W celu uniknięcia nieświadomego wyboru niezbędne jest analizowanie etykiet
spożywanych przez dzieci napojów, bowiem zgodnie z art. 10 ust. 1 Rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r.
w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności,
w oznakowaniu napojów energetyzujących z dodatkiem kofeiny, obok nazwy środka
spożywczego obowiązkowo zamieszczany jest komunikat: „Wysoka zawartość
kofeiny; nie zaleca się stosowania u dzieci, kobiet w ciąży i kobiet karmiących piersią”.
Ponadto umieszczona powinna być zawartość kofeiny wyrażona w mg/100 ml, przy
czym należy mieć na uwadze, że pojemność puszki to średnio 250 ml. Obowiązkowe
informacje na temat żywności muszą być umieszczone na produkcie w widocznym
miejscu – czytelne i nieusuwalne, tzn. nie mogą być ukryte, zasłonięte, pomniejszone
ani przerwane innymi nadrukami, ilustracjami czy innym materiałem (zgodnie z ww.
rozporządzeniem). Warto przy tym zwrócić uwagę także na deklarowane na etykiecie
napoju zawartości cukrów, substancji słodzących, konserwujących i barwników.
Opracowanie: Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Opolu.
08.03.2023 r.